Nog een paar reisadviezen over de prachtige stad New York

Sinds president Trump de ‘angst-corsetten’ in de VS flink heeft aangetrokken voor alles wat niet-Amerikaans (vooral wat niet lelieblank) is, zijn de controles op de luchthavens nog strenger geworden, ook voor Amerikanen zelf, van wie er vele miljoenen familie (banden) hebben in/met het Midden-Oosten, Afrika en Midden- en Zuid-Amerika en Europa. Als u pech hebt lopen de wachttijden bij de douane (JFK, New York) op tot drie uur of meer.

De rijen wachtenden (lange rij voor Amerikanen, een nog langere rij voor toeristen, geen rij voor diplomaten, piloten, invaliden, etc.) begonnen (op JFK) nu al in de gangen naar de grote douanehal toe, als je nog maar net uit het vliegtuig bent.

Die strenge controles leiden weer tot nieuwe ontwikkelingen/processen. Want wie slecht ter been is maar redelijk kan lopen, doet nu een beroep op assistentie (rolstoel) op de luchthaven. Zelf gehandicapt zijnde heb ik bij het verlaten van de VS (JFK) nog nooit zo’n lange rij rolstoelen meegemaakt, van wie vele mensen, net als ik – zo zag ik bij de veiligheidspoortjes – redelijk kunnen lopen, maar het risico van lange rijen niet nemen.  Trouwens ook op Schiphol zijn de rijen voor de douane naar mijn gevoel (in de zomer) langer dan ooit. Hebt u twijfel over uw uithoudingsvermogen, vraag assistentie. Voordeel is dat u sneller – met uw gezinsleden, begeleider – door de controles bent.

Transport, subway

Het metrovervoer in New York (Subway) is uitstekend geregeld, een stuk goedkoper dan in Londen. Voor 33 dollar (2017) koopt u een 7-daagse ticket waarmee u onbeperkt kunt reizen door de hele stad New York, van de vliegvelden (Queens, The Bronx) tot aan het oude pretpark Coney Island. En ook geldig op de MTA-bussen. Als u vanaf een van de vliegvelden met de Subway naar Manhattan wil, zoek tevoren goed uit hoe het werkt. De verbindingen zijn niet altijd logisch, vaak overstappen op andere vorm van transport (van/naar JFK stukje airtrain). Het kan efficiënter zijn een trein te nemen of shuttlebus. Een taxi vanaf JFK kost circa 60/65 dollar (2017), inclusief tol (voor brug of tunnel).

Problemen met het metrosysteem zijn er vaak in het weekeinde. Dan wordt er ‘aan het spoor’ gewerkt en vallen er lijnen uit. Dat gebeurt vaak wordt slecht aangekondigd. Reizigers worden onverwacht gedwongen een andere route te volgen. Dat de extra overstappen soms extra geld kosten, interesseert alleen de reiziger. Verwacht geen servicegerichte, prettige communicatie met medewerkers van de Subway. Het zijn meestal horken – soms ben je verrast door de uitzondering – die geen verstand hebben van dienstverlening en service. Eén verkeerd woord of een vraag die ze niet aanstaat en je krijgt de wind van voren. En wie om wat voor reden boos is, krijgt een nóg bozere reactie terug. Van enig crisisbeheersing, tactisch excuses aanbieden omdat dat deëscaleert; ze hebben er geen weet. Het is boos worden als overtreffende trap (zo van: ik ben de baas) en – als het werkelijk uit de hand dreigt te lopen – wordt de politie of de security opgetrommeld. Kans op gelijk krijgen = nul.

Taxi’s

Taxi’s in New York zijn niet duur, goedkoper dan in Nederlandse grote steden. En het is beter geregeld en gecontroleerd dan in bv. Amsterdam, waar ik – als het even kan – geen taxi neem. Er zijn heel veel (gele, lichtgroene) taxi’s in de stad (die in Harlem hebben een andere kleur). Maar als het slecht weer is, is er geen taxi te krijgen (net als overal elders in de wereld).

Het overgrote deel van de taxichauffeurs huurt zijn taxi voor een dagdeel (huur tot 80 dollar per 8 uur, exclusief brandstof) bij een groot bedrijf en moet daarmee zijn brood terug verdienen. Het zijn vaak immigranten die soms matig Engels (Amerikaans) spreken, soms ook niet goed de weg kennen, wat u lelijk kan opbreken, zeker als u Manhattan verlaat omdat u verblijft in een van de andere wijken (Boroughs). Veel taxi’s hebben geen GPS en rijden volgens de aanwijzingen van hun mobiele telefoon. Het gebeurde mij een aantal keren dat een chauffeur de weg niet kon vinden in de wijk (Soho) waar ik verbleef.

Altijd verstandig om te onthouden waar uw hotel is (het cijfer van de straat, belangrijk is ‘East’ of ‘West’, en zinvol te melden nabij/aan welke boulevard en of het ‘uptown’ is of ‘downtown’). Bedenk dat ook taxi’s gewoon in de dagelijks ellenlange files terecht komen. En het is dag en nacht file in New York. Dagelijks rijden in Manhattan twee keer zoveel auto’s dan dat er parkeerplaatsen zijn.

Kaartverkoop via internet

Alle grote attracties regelen de kaartverkoop via internet, een uitstekende manier om drukte te kunnen reguleren. Maar nog niet iedereen doet dat. Wie op de bonnefooi naar bv. de grote musea gaat (Guggenheim, Moma, Metropolitan) of naar attracties als Vrijheidsbeeld, Alice Island of de WTC-tower kan pech hebben dat die dag de kaarten zijn ‘uitverkocht’.

Fooien

Afrekenen in de horeca (m.u.v. kroegen) is een heel gedoe door het vervelende fooiensysteem. Was ‘vroeger’ – 20 jaar geleden – het advies zo’n 15 procent fooi te geven, tegenwoordig wordt al gesuggereerd op de nota zelf om 20 of meer procent te tippen. En er staat altijd apart belasting op de rekening. Dat bedrag van 9 á 10 procent komt nog bij de rekening (bij de prijs van de gerechten). De tip moet worden gerekend over het bedrag vóór de belasting, maar dat zegt het bedienende personeel er bijna nooit bij.

Wettelijk is het niet verplicht om fooi te geven, maar je kunt er heel vervelende ruzies over krijgen, want de tip is het belangrijkste onderdeel van het salaris van het bedienend personeel. Misschien dat ze daarom ook soms zo overdreven vriendelijk zien in de hoop dat u meer tipt. Ze zijn pas echt blij als u meer tipt dan de inmiddels gangbare 18 tot 20 procent. Maar algemeen geaccepteerd is wel dat als de bediening slecht is, dat u minder tipt. In winkels – behalve die voor de eerste levensbehoefte – wordt apart ook nog eens tax bij de rekening opgeteld, ook 9 tot 10 procent. Houd daar rekening mee als u bv. mode of schoenen koopt.

Boefjes

In de regel kun je overal in NewYork – foodkarretjes – flesjes water kopen voor 1 of maximaal 2 dollar. Als het druk is – een festiviteit bv. die veel publiek trekt – is er bij verkopers altijd de neiging meer geld te vragen, tot soms wel 5 dollar voor een flesje water. Dat geldt soms ook voor ijsjes en snacks en zoetigheid. Vraag op straat tevoren altijd wat het kost. Er zijn veel kleine boefjes.

Restaurants

Bijna alle wijken en buurten op Manhattan hebben hun goedkope restaurantjes. Vooral de oosterse (Thai, Vietnamees, Japans) keukens zijn vaak smakelijk en goedkoop en intiem (te) klein. Voor heel New York geldt: alcohol bij het eten is duur. En ook de vaak trendy (maar smakelijke) restaurants in een populaire wijk als de ‘Meatpackingdistrict ‘(tussen West-Village en Chelsea) zijn redelijk aan de prijs. Er is in de meeste, goedkopere horecabedrijven een verschil tussen eten/drinken meenemen (’take away’) of ter plekke opeten/opdrinken.

En als u gaat zitten om te eten: u krijgt altijd gratis drinkwater (tabwater met de bekende chloorsmaak) met onbeperkte refill (bijschenken). Als u niet van dat chloor/fluorwater houdt, kunt u bv. om (daarvoor moet u wel betalen) sparkling water vragen, maar in sommige tenten is dat gewoon tabwater met bubbels of een sinas- of colasmaakje. Dus bestel dan bottled soda of bottled sparkling water!

Unisex toilet

In steeds meer horecabedrijven is sprake van toiletten voor man en vrouw (unisex). Dat is een gevolg van een maatschappelijke ontwikkeling, waarin New York natuurlijk voorop loopt (een maatregel die Trump wil afschaffen). Het houdt verband met de seksuele gelijkheid tussen alle mensen (ook transgenders). Dus allemaal in de rij voor een toilet.

Altijd dreiging

De Amerikanen raken welhaast opgewonden van dreigende (natuur)rampen. Natuurlijk zijn stormen en regenbuien van een andere maat dan in ons land. Maar je wordt gek van de manier waarop nieuwszenders daarover berichten. Zo werd er een krachtige storm verwacht rond New Orleans. Dan gaan tv-presentatoren al naar plek waar onheil wordt verwacht en filmen dan de plekken waar het waarschijnlijk gaat gebeuren. Ze staan dan met laarzen aan in het water van Lake Ponchertrain waar ‘het zal gaan spoken’.  En na afloop van een ramp met beperkte reikwijdte, volgen de verhalen van wat er zou hebben kunnen gebeuren als het erger was geweest. In juni reed een lege autobus – zonder chauffeur ook – hard achteruit (technisch mankement) een straat in. Geen gewonden, wat materiële schade. Maar een sensatie op alle (oneindig vele) nieuwszenders, om gek van te worden.

Overigens werd ik via mijn ‘hollandse’ mobiele telefoon gewaarschuwd voor noodweer (hagelbuien en windvlagen) in New York. Inderdaad echt slecht weer. En geen taxi te krijgen. Gelukkig zat ik al in een taxi toen de bui begon.

Engels/Amerikaans

Denk niet dat je je met school-Engels meteen verstaanbaar bent, want voor Amerikanen is die taal te gekunsteld, een vocabulaire dat misschien zelfs archaïsch is/klinkt, en vooral te traag. Moeilijker is nog om Amerikanen te begrijpen. Ze korten verschrikkelijk veel woorden af, en praten met een snelheid die bij de haast en de drukte van de stad ‘past’. Maar over het algemeen aardige, beschaafde mensen. Maar New York is natuurlijk Amerika niet!