New Orleans: Topmuzikanten keren terug

door Pablo Cabenda

In een aflevering van de Amerikaanse televisieserie Treme, die handelt over de wederwaardigheden van de inwoners van New Orleans net na Katrina, praat trompettist Delmond Lambreaux (acteur Rob Brown) na een studiosessie nog even na met collega’s. En het moet hem van het hart. ‘Mensen uit New Orleans hypen hun muziek maar ze houden niet van de muzikanten. Ik bedoel kijk maar naar Pops (Louis Armstrong) en Prima (Louis Prima). Die moesten weg van hier om uiteindelijk te krijgen wat ze verdienden.’

En ook al werden die in eerste instantie niet op waarde geschat door hun stadgenoten, daarbuiten was er wel veel waardering. Daarna taande het. Ergens in de tweede helft van 20ste eeuw moest jazz zich tevreden stellen met een plaatsje op de achterbank met popmuziek aan het stuur.

En nu? Zeven jaar nadat orkaan Katrina een verwoesting aanrichtte in de stad lijkt er sprake van een herwaardering. Velen hebben weer de weg naar New Orleans gevonden. Dat wil zeggen de weg naar de geboortegrond van jazz. Een lange slinger van prominenten toog naar de muzikale bron en heeft New Orleans weer op de kaart én op cd gezet: Elton John, Neil Young, Randy Newman , Lenny Kravitz, Chuck D, Bette Midler, Cyndi Lauper, Paul Simon, John Fogerty, Alicia Keys, U2, Foo Fighters, Mariah Carey, Kanye West, Garth Brooks, Bonnie Rait hebben allen muziek opgenomen die geassocieerd wordt met de stad. Toegegeven, er was natuurgeweld voor nodig, maar de ellende van Katrina heeft het tenminste één positief na-effect gehad. Door de tientallen benefiet cd’s die na de ramp uitkwamen, werd de aandacht weer eens gevestigd op een van de sterkste punten van een stad die een van de oudste en spannendste smeltkroezen is van de Verenigde Staten: de muziek.

Klassieke jazz

Dat mocht ook wel een keer. Want voor het oergeluid uit New Orleans, de traditionele jazz dreigde een verstoft bestaan op de achtergrond. Klassieke jazz werd een een museumstuk waar je, mocht het op je pad komen, geïnformeerd en met eerbied naar diende te luisteren maar die verder geen directe persoonlijke relatie van je verlangde. De spinazie onder de muziek, je hoeft het niet lekker te vinden als je maar beseft dat het goed voor je is.

Natuurlijk, voor afficionado’s in the know zijn de clubs en bars buiten het toeristengebied het Walhalla maar voor de gemiddelde dagjesmens die de stad bezoekt was de oude muziek geassocieerd met The Big Easy al gereduceerd tot een obligaat toeristendecor. Met dezelfde regelmaat en vanzelfsprekendheid hoor in The French Quarter When The Saints voorbij waaien als It’s a Small World uit de speakers in Disney World. Traditionele New Orleans jazz voelde voornamelijk als gebruiksvoorwerp ingezet, zoals tulpen hier, om authenticiteit, of in ieder geval de sfeer daarvan, op te roepen.

Cd’s vol muzikaal eerbetoon zorgden ervoor dat de traditie werd herijkt. En met name de combinaties van New Orleans coryfeeën en popprominenten, die als muzikale ambassadeurs fungeerden, wonnen een nieuw publiek. Van Elvis Costello en muzikale duizendpoot Allen Toussaint die samen in 2006 The River in Reverse maakten, tot het net verschenen Dr John album Locked Down geproduceerd door Dan Auerbach van rockdarlings The Black Keys. Of, uit nogal onverwachte hoek, de Britse House acteur Hugh Laurie die een album vol jazz- en bluesstandards heeft opgenomen waarbij hij zich heeft omringd met muzikale helden Allen Toussaint, Irma Thomas en wederom Dr. John.

Trombone Shorty

Maar New Orleans kan het ook op eigen houtje en Trombone Shorty is het levende bewijs. Opgeleid als trombonist/trompettist aan de New Orleans Centre for the Creative Arts is de kleinzoon van singer/songwiter Jessie Hill geheel eigen kweek en de laatste in een lange lijn blazers die loopt van King Oliver en Kid Ory via Louis Armstrong tot Wynton Marsalis. Troy Andrews – Trombone Shorty genoemd omdat hij als beginnende blazer (drie jaar!) niet eens boven zijn instrument uitkwam – houdt anno 2012 de nalatenschap vers door een versie daarvan te presenteren die wordt uitgedaagd en opgejaagd door rock, rap en funk.

De 27-jarige trombonist/trompettist/zanger die op zesjarige leeftijd al speelde in de brassband van oudere broer James, bindt zowel de traditionalisten aan zich met een saluut aan Toussaints On Your Way Down als een rockpubliek door een metal riff als bedje voor improvisaties te gebruiken. Hij maakte tijdens tournees deel uit van Lenny Kravitz’s blazerssectie, had op zijn tweede album For True gastoptredens van onder andere gitarist Jeff Beck en zanger/rapper Kid Rock en mocht dit jaar tijdens Mardi Gras in Washington optreden voor president Obama.

Hernieuwde trots

Zo staat de jonge blazer door zijn succes model voor een gedroomde renaissance van ‘The City that Care Forgot’. Het uithangbord voor een hernieuwde trots. Niet voor niets mocht hij januari dit jaar in het New Orleans Superdome stadion het Amerikaanse volkslied spelen voor de play offs van het footballseizoen. Een happening waarvan de symbolische waarde niet onderschat moet worden. Eén Amerikaanse krant vergeleek Andrews met de bijbelse Josua die met trompetgeschal de muren van Jericho liet instorten. Deze toeterende geweldenaar was echter gekomen om de muren van de stad en het gevoel van eigenwaarde te herstellen. Daarbij was de Superdome eerder het decor voor bloeiend stedelijk zelfvertrouwen toen in 2009 het plaatselijke footballteam The Saints zich voor het eerst kwalificeerde voor de Superbowl en in een thuiswedstrijd voormalig kampioen de Indiana Colts versloegen. De frustratie en woede waar het stadion symbool voor stond, toen de stad in de hevigste nood verkeerde en een uiterst lakse regering vluchtelingen lange tijd in mensonterende omstandigheden aan hun lot overliet, werd er een beetje door weggewassen.

Treme

O ja, Andrews heeft ook nog een bescheiden rolletje als zichzelf in het eerder genoemde Treme. Nog zoiets. In de televisie serie van HBO die dit jaar in de Verenigde Staten zijn vierde seizoen ingaat en geheel op locatie is opgenomen, is de echte hoofdrol weggelegd voor de stad. De serie is genoemd naar de achterstandswijk Treme – spreek uit Tre-Mee – recht tegenover The French Quarter. Met, na Katrina, niet alleen de oren maar ook de ogen gericht op New Orleans, zetten de makers van de Amerikaanse hitserie The Wire een empatisch sfeerbeeld neer waarin bewoners van de stad worstelen om een nieuw bestaan op te bouwen.

Maar Treme is ook een podium. Letterlijk bijna. In elke episode maakt een deel van New Orleans finest zijn opwachting, hetzij op toneel, hetzij op de soundtrack. De briljant syncopische funk van The Meters, de soul van de Neville Brothers, de pianojazz van Professor Longhair en de Mardi Gras klassiekers als Iko Iko van The Dixie Cups het komt allemaal voorbij. Alsof bedenker David Simon als het prototype doorgeslagen fan met hart en ziel een verzamel-tapeje voor je heeft gemaakt en over zichzelf buitelend van enthousiasme kreten slaakt als dit móet je even horen of dit is zó goed. Na elk seizoen verschijnt ook een cd met de bijbehorende soundtrack, vanzelfsprekend.

Die zendingsdrift moet gekoesterd. Pleitbezorgers uit andere sferen toegejuicht. Die helpen de boodschap verder te verspreiden buiten het gebied tussen Mississippi, Lake Pontchartrain en de Golf van Mexico. Zoals ook die meest onwaarschijnlijke van ambassadeurs, die in stijfsel opgetrokken Brit van wie je vermoedt dat die tijdens een opzwepende Mardi Gras parade slechts de controle over een met de maat meetikkende voet verliest. Hugh Laurie zag de bui en de kritiek al hangen toen hij als blanke Britse acteur ook zo nodig moest. Hij legt in het boekje van zijn album Let Them Talk een geestige verantwoording af voor: waarom net hij? waarom net nu? ‘Ik zou het niet verdragen als deze muziek opgesloten zou worden in een vitrine met het bijschrift Cultuur; mag alleen aangeraakt worden door zwarte mannen op leeftijd. Dan gaat het richting graf.’ En New Orleans is nou net herboren.

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *