Mexico City: verrassende stad waar verschrikkelijk veel moois te zien is

Wat een geweldige stad is Mexico City. Wat een geschiedenis en wat een prachtige overblijfselen uit vroeger eeuwen. En wat een aardige, gastvrije mensen ook. En bijna altijd zon als u in de goede seizoenen gaat.

Maar oefen een paar zinnen Spaans, want de kennis van de Engelse taal is er belabberd. En Hollanders: een spotgoedkoop vakantie-adres: vier-sterrenhotels voor 80 euro per nacht, goed georganiseerd taxivervoer vanaf de luchthaven naar het hotel (ruim zes euro). En eten (met een paar Corona’s) voor twee personen voor 15 euro (als u de eenvoudige, volkse restaurants verkiest).

 

Toegegeven, wij hadden wel enige reserve ten aanzien van Mexico-stad (Ciudad de México, kortweg CDMX). De regio Mexico (stad 9 miljoen) telt bijna 24 miljoen bewoners op een oppervlakte van ‘slechts’ 1430 vierkante kilometer, zeven keer meer dan Amsterdam (220 vierkante kilometer met bijna 900.000 inwoners). Ga maar rekenen!

Twaalfbaanswegen door het centrum

De stad is een schier oneindig plaveisel van soms twaalfbaans-wegen met te hard rijdende en opgewonden Mexicanen die vaak snel van rijbaan wisselen omdat ze dan denken eerder op de plek van bestemming te zijn. Hele lange files dus. Qua drukte vergelijkbaar met New York (Manhattan) en vooral met veel grote Zuidamerikaanse steden als Sao Paolo. Je snapt niet echt goed waarom mensen daar nog de auto nemen.

Rotondes waar het verkeer linksom en rechtsom mag rijden, geregeld door verkeerslichten; je hebt er in Mexico oneindige rijen van. Maar bij files zit het muurvast; niemand laat ruimte om het kruisende verkeer te laten passeren; het is ikke, ikke en nog eens ikke in het verkeer., en de rest kan stikken…

En voor wie naar deze mooie stinkstad (uiteraard veel luchtvervuiling – niks voor mensen met aandoeningen aan de luchtwegen) gaat, onthoud: bij groen licht voor voetgangers altijd tenminste 5 seconden wachten voordat u oversteekt, want rood betekent voor automobilisten nog even snel gas geven!

Eigenlijk is het transport in de stad niet meer te organiseren (wel – in aanleg – goed openbaar vervoer trouwens: vrije busbanen, redelijk metronetwerk, trolleybussen, goedkope taxi’s), maar ook voor Mexicanen geldt, net als in hoge mate voor ons (elk) land, dat zij geen afstand kunnen doen van hun auto’s (relatief – want gemiddeld inkomen is circa 8200 dollar – goedkope benzine, 20 peso per liter = ruim 80 eurocent in mei 2018).

Misdaad? Kies zorgvuldig je hotel

Reserve hadden wij ook ten aanzien van Mexico vooral ook vanwege de grote economische problemen als corruptie, misdaad, kidnapping, veel zakkenrollerij; een land met een enorme kloof tussen arm en rijk. Criminele activiteiten en corruptie zorgen volgens de Wereldbank voor 9 procent van Mexico’s Bruto Nationaal Product en het land kent een uitgebreide ‘informele’ (zwarte) sector. Veel bedrijven die in de jaren 90 zijn geprivatiseerd, zijn door corruptie en vriendjespolitiek in de handen van een paar zeer machtigen terecht gekomen, zodat veel bedrijven de facto een monopoliepositie bezitten (Bron Wikipedia).

Grote armoede

Veertig procent van de bevolking (totaal 130 miljoen mensen) leeft onder de armoedegrens en bijna één op de vijf mensenleeft in extreme armoede. Heel veel straathandel: stalletjes en straatventers; in de betere winkelstraten word je soms wel moe van de ‘colporteurs’ die je proberen winkels en restaurants binnen te lokken. Maar het blijft over het algemeen vriendelijk. En een stad met ook zeer grote favela-achtige buurten als in Rio en Sao Paulo.

Over criminaliteit: zoek (tevoren) zorgvuldig een hotel in zogeheten ‘betere’ wijken (Wikipedia en reisbureaus en reisboeken adviseren daar goed over). In die betere wijken is trouwens verschrikkelijk veel politie en bewaking op straat. Een kenmerk van een land waar bijna 70 procent van de bevolking in de dienstverlening werkt.

Voor mij was niet altijd duidelijk wat al die agenten nou voor zinvols deden (bijvoorbeeld het verkeer ‘opjagen’ met gebaren en fluitjes bij groen licht?). Bij winkels en restaurants in de winkelcentra in de oude stad staat altijd een bewaker. Bij McDonalds (Big Mac Menu circa 2 euro) stond zelfs een bewaker met een karabijn in de aanslag.

Tip 1: Indrukwekkend: Nationaal Museum voor Antropologie

Een geweldige geschiedenis van de vele volkeren die de stad, het land hebben bewoond in de loop der eeuwen. Een zeer oorlogszuchtig land ook waar stammen in vroeger eeuwen elkaar de tent uitvochten en uitmoordden (in welk deel van de wereld niet trouwens). Er is heel veel bewaard gebleven.

Mexico heeft een prachtige en boeiende antropologische geschiedenis die minutieus in beeld is gebracht in het internationaal gezien indrukwekkende en uitgebreide – voor echt geïnteresseerde: neem twee dagen de tijd! – Nationaal Museum voor Antropologie. Koop tevoren geen tickets via internet of reisorganisaties, want meestal te duur. De toegangsprijzen voor musea zijn spotgoedkoop. Voor wie vroeg of laat op de dag gaat; er is bijna nooit een wachtrij. Overigens is Mexico de stad met de meeste musea ter wereld (160!).

Tip 2: Drijvende tuinen van Xochimilco

‘Mexicanen vieren alles, zelfs hun echtscheiding’. En als dat even kan doen zij dat met familie en vrienden in Xochimilco, etend en drinkend op een overdekte, vrolijk versierde platbodem (Trajinera) varend door de kanalen, tussen de fraaie drijvende tuinen van Xochimilco (die op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staan).

Ja, heel veel kermis en commercie maar erg leuk en intiem omdat ieder gezelschap – zelfs als je met z’n tweeën bent – zijn eigen boot ‘krijgt’. Het is er zo druk dat rond het middaguur de boten in file moeten varen (ga voor elf uur of na drie uur). Daar tussendoor krioelen kleinere bootjes met ‘handelaren’ met eten, drinken, ‘straat’-handel en fotografen en Mariachi-bandjes. Alles kost geld, maar voor Europeanen is het goedkoop.

Xochimilco ligt ongeveer op een half uur rijden van Mexico Stad. Wij ‘huurden’ voor circa zes uur een taxi voor 800 peso (ruim 32 euro) die ons niet alleen naar Xochimilco bracht, maar ook nog naar twee andere populaire plaatsen. De taxi wacht op je voor terugkeer of voor bezoek aan andere attracties.

De boottocht (anderhalf uur) kostte 750 peso (30 euro). Inclusief eten (taco’s en wraps met kip, gehakt, avocado, hete sauzen. Tip: proef altijd eerst je saus voordat je die gebruikt, Mexicaanse ‘pepers’ zijn loeiheet) en drinken (Michelades en Corona’s) en een optreden (één nummer) van een Mariachiband die kwam langs varen, waren we nog geen 2000 peso (ruim 80 euro, twee personen) kwijt.

In de meeste hotels hebben ze deals met bepaalde taxichauffeurs/bedrijven en kun/moet je tevoren prijsafspraken maken. Wij hebben ook een paar dagen taxi’s gehuurd voor bezoek aan diverse musea. Makkelijk, praktisch en betaalbaar. Bij het aanhouden van een taxi in de stad altijd opletten en vragen naar de prijs. Die zijn bijna altijd duurder, ook als ze op de meter rijden, dan de rit vanaf het hotel.

Tip 3: Hartje stad, Piramide Huitzilopochtli en de kathedraal

De Templo Mayor of de Piramide van Huitzilopochtli was de belangrijkste tempelpiramide van de Azteekse hoofdstad, hartje centrum van de stad De restanten, pal naast de Kathedraal. De tempel is verschillende keren vergroot, waaronder in 1487. Bij deze gelegenheid vond een van de grootste massa-mensenoffering uit de Azteekse geschiedenis plaats. De piramide had een hoogte van 60 meter.

Tijdens de verovering van Mexico door Cortés werd de tempel grotendeels verwoest. In 1978 kwamen tijdens een verbouwing op het centrale plein van Mexico-Stad de resten tevoorschijn van de Templo Mayor. Deze zijn tegenwoordig toegankelijk voor het publiek.

De kathedraal naast de opgravingen heet ‘Catedral Metropolitana de la Ciudad de México’ en is de de grootste kathedraal van het westelijk halfrond. Met de bouw ervan werd begonnen in 1573, maar het duurde tot 1667 voor de kathedraal werd ingehuldigd. De klokkentoren werd pas in 1813 voltooid. In de kerk bevinden zich verschillende renaissanceschilderijen van de Antwerpse Simon Pereyns.

De bodemdaling van Mexico-Stad bedreigt de kathedraal. Om dit probleem te ondervangen is er een tunnelnetwerk onder de kathedraal. Het oude centrum van Mexico is gebouwd op de bodem van een leeggepompt meer. Volgens een anekdote vermoedde Cortés dat de Azteken hun goud in het meer hadden verstopt. Hij liet het meer leegpompen, maar vond niets.

Tip 4: Maria van Gualdalupe

Volgens de overlevering is Maria in 1531 een aantal keren verschenen aan Juan Diego Cuanhtlatoatzin (1474-1548). Juan Diego, een arme boer, was een bekeerde Azteek die op een dag vanafde top van een heuvel zijn naam hoorde roepen. Hij klom naar boven en zag een jonge vrouw van rond de veertien jaar oud, gekleed als een Indiaanse (= Azteekse?) prinses.

Ze vroeg hemwaar hij heen ging, waarop hij antwoordde: ,,Vrouwe, ik ben op weg naar de kerk voor de Heilige Mis.” De dame vertelde hem daarop dat zij de heilige Maria was en het zeer op prijs zou stellen als er te harer verering een kerk zou worden gebouwd, zodat zij de ellende, de nood en het leed van de mensen kan verzachten.

Een stereotype rooms-katholiek verhaal, meestal bedoeld om anders gelovigen te manipuleren, over te halen naar het geloof van de bezetters, van de stelende Spanjaarden onder aanvoering van Herman Cortés.

Deze en andere wonderbaarlijke genezingen die vlak erna gebeurden (rozen die bloeiden in de winter), maakten zo’n indruk op de bevolking, dat alleen al in de jaren 1531-1539 acht miljoen Indianen zich lieten dopen. Nagenoeg heel het land, met vele stammen, werd ‘gekerstend’. Thans staat nog 84 procent van de bevolking als katholiek geregistreerd.

De verschijningen van Maria leidden er uiteindelijk toe dat de bisschop een kapel liet bouwen op de plek waar Maria was verschenen. Op die plek werd later de Basiliek van Gualdalupe gebouwd. En het kon niet uitblijven: Juan werd in 2002 heilig verklaard (na 500 jaar waren er bewijzen dat Juan immers ‘wonderen’ had verricht) in het land waar Maria door velen wordt aanbeden. De bedevaartplaats van ‘Onze Lieve Vrouw van Guadalupe’ kent de meeste katholieke pelgrims ter wereld: 20 miljoen per jaar.

Die drukte maakte het noodzakelijk dat er midden jaren zeventig een nieuwe kerk moest worden gebouwd. Het nieuwe gebouw is van gewapend beton voor de dakconstructie, rond, wekt de indruk van een voetbalstadion. Het is zo foeilelijk dat het bijna weer mooi wordt. Alles is groot, grotesk ook. Maar wel indrukwekkend om te zien. Zeker grotesk is ook de afbeelding van een megagrote Mariabeeltenis op een nabijgelegen plein. Het is zo enorm dat je eigenlijk op een ladder van tien meter moet gaan staan om het geheel te kunnen over zien.

Tip 5: Piramiden van Teotihuacán

Ronduit indrukwekkend zijn de piramides van Teotihuacán op een klein uur rijden van de stad. Ze zijn gewijd aan de maan en de zon. Het was eigenlijk een heel ‘dorp’, een complex van gebouwen dat bewaard is gebleven. Er is mijns inziens vergeleken met Egypte (wel veel ouder natuurlijk) in Mexico meer behouden gebleven.

 

De piramide van de zon heeft een grondoppervlakte van 225 bij 225 meter en een hoogte van 72 meter, en is gebouwd – in fasen – rond het jaar 100, nog voordat de Azteken het als heilige plaats en offerplek in gebruik namen. Het is leuk om de piramide te beklimmen, maar wel opletten (veel ongelijke en soms zeer smalle treden en steile gedeelten).

Wij betaalden voor een taxi 1500 peso die de gehele dag bij ons bleef.

Tip 5: Trotski-museum

Het leukste museum vonden wij het ‘intieme’ Trotski-museum, ingericht in de prachtige woning met fraaie binnentuin waar hij de laatste anderhalf jaar van zijn leven verbleef (vermoord in augustus 1940 in opdracht van Stalin).

Leon Trotski (geboren in 1879 als Lev Davidovitsj Bronstein) was intellectueel (partij-ideoloog, ‘maatje’ van Lenin) die door massamoordenaar Stalin wegens diepgaand verschil van inzicht in 1929 werd verbannen. Trotski bestempelde Stalin al heel vroeg (begin jaren twintig) als een emotieloze (een mens met gebrekkig empathisch vermogen) en gevaarlijke ‘patiënt’ die Rusland ombouwde tot een autoritaire en bureaucratische dictatuur, een systeem waarvan Trotski gruwelde.

Alle landen waar hij in ballingschap leefde (Turkije, Frankrijk en Noorwegen) wezen hem onder druk van Stalin uiteindelijk weer uit. Zeer tegen de zin van Trotski in was er internationaal een beweging gegroeid die het Rusland van Stalin idealiseerde (als tegenhanger ook van het opkomende fascisme), eveneens in ons land

Denk aan de CPN die jarenlang de terreur en massamoorden van Stalin goedpraatte. Rusland was voor veel mensen ‘hot’. Zo werd in de Tweede Wereldoorlog doorvrijwilligers op een terrein in Amsterdam-Noord (bij een oude loods op de hoek van het Van Hasselt-kanaal) een schip gebouwd, waarvan het ooit de bedoeling was dat het naar het ‘beloofde land’ Rusland als zou vertrekken. En er waren in de arbeiderswijken in Amsterdam-Noord heel veel mensen die dat wilden (bron P. Douwma en Bernburg).

Trotski bleef jarenlang staatsvijand nummer 1 omdat hij een voor Stalin ‘hinderlijke’ getuige was van de ontwikkelingen in Rusland en daarover heel wat boeken publiceerde waarin hij de/zijn waarheid vertelde over Rusland en Stalin na de Revolutie. Hij schreef ook over de showprocessen waarin zijn familieleden (kinderen) tot staatsgevaarlijk werden veroordeeld en werden vermoord.

Alleen Mexico – specifieker de president van dat land, want er was in dat land veel verzet onder de elite tegen de anti-Rusland-houding van Trotski – was bereid hem in 1936 op te nemen na uitwijzing door Noorwegen. Met steun van de kunstenaars Diego Riviera en (diens vrouw) Frida Kahlo kreeg de familie Trotski onderdak in een riant woonhuis (thans het mooie Kahlo-museum) in de stad Mexico.

Na ideologische onmin met Rivera, moest hij die woning in 1939 verlaten om vervolgens de sfeervol huis met binnenplaats in de ‘wijk’ Coyoacán te betrekken waar hij in augustus 1940 met een ijsbijl (Alpine ax) werd vermoord door een spion van Stalin,  die het vertrouwen van Trotski had gewonnen. Een eerdere aanslag in het mei van 1940 mislukte omdat bewakers (politie, militairen) de aanvallers (nota bene een groep van 20 personen bestaande uit Russische spionnen en Mexicaanse communisten) konden uitschakelen.

Toerist

De stadsbewoners van Mexico herkennen toeristen al van verre. Dat kost ook niet veel moeite, want de meeste ‘vreemde’ stadsbezoekers lopen in korte broeken. Dat doen de Mexicanen niet of nauwelijks. En let op: teveel bloot (korte broeken dus of teveel decolleté) is verboden in veel kerken; je komt er gewoon niet in!