Lance Arrmstrong, The Rockopera

door Pablo Cabenda

Er was verbazing hier en daar toen singer-songwriter JW Roy in zijn omgeving vertelde over zijn nieuwste project: Lance The Rockopera. Samen met schrijver/journalist/Volkskrantcolumnist Bert Wagendorp schreef hij een muziektheaterstuk over Lance Armstrong. De Amerikaanse wielrenner die na kanker overwonnen te hebben een glorieuze comeback maakte in de wielersport. De man die zeven Tour de Frances won, de god die de Olympus op fietste en er vervolgens keihard vanaf donderde. De messias die uitgestotene werd toen hij werd ontmaskerd als fraudeur die voor al die overwinningen doping had gebruikt.

Zo’n omstreden figuur, wiens wandaden nog vers in het geheugen liggen en sterk in een kwade reuk staan, als onderwerp voor theater? Not done, oordeelden sommigen in Roys kennissenkring.

Roy, die sinds 1997 platen maakt en als populair liedjesschrijver en muzikant heeft samengewerkt met onder andere Ilse DeLange, Freek de Jonge en Guus Meeuwis hoorde meer dan eens: ‘Je hoeft toch geen ode aan die man te schrijven?’ Roy: ‘Maar Lance the Rockopera is helemaal geen ode.’

Beste sportverhaal

Bert Wagendorp: ‘Die geschiedenis rond Lance Armstrong leent zich juist uitstekend voor een dramatische vertelling. Een goed verhaal wil ook een onderzoek zijn naar wat goed en kwaad is en hoe mensen daarin meegaan, of niet.’ Hoe je persoonlijk over de persoon Armstrong denkt is voor Wagendorp, die als sportverslaggever veel over wielrennen schreef, irrelevant. In het Rotterdamse theater Walhalla, waar de opnamen van het album plaatsvonden, zegt hij dat hij de case Armstrong misschien wel het beste sportverhaal van deze eeuw vindt.

‘Hier heb je de klassieke geschiedenis van het individu dat de beste wil worden in wat hij doet en bereid is daarvoor alles op te geven. Da’s Goethes Faust die zijn ziel aan de duivel verkocht voor alwetendheid maar nu in een sportcontext. Met Armstrongs coach Michele Ferrari in de rol van de duivel. Die had de Italiaanse renners al aan superieure doping geholpen en heeft tegen Lance gezegd: ‘Als jij precies doet wat ik zeg, ga je de tour winnen.’

Veertien liedjes

En dus wordt de opkomst en ondergang van, mogelijk, de grootste fraudeur in de sportwereld neergezet als muzikaal drama. Veertien engelstalige liedjes die Armstrongs carrière schetsen. Van zijn wereldtitel wegkampioen die hij in 1993 in Oslo won, via zijn gevecht met kanker, naar zijn tour-comeback en uiteindelijk zijn ontmaskering in 2012. Een verteller verzorgt de continuïteit door de luisteraar mee te nemen in de verwikkelingen. Het verhaal wordt uit de doeken gedaan in tekst en muziek alleen, zonder enige dramatische actie op het podium. Daarmee is Lance in vorm eerder een oratorium dan een opera. Artiesten als Guus Meeuwis, Rick de Leeuw, acteur Frank Lammers en JW Roy nemen afwisselend de rollen op zich. Personages als Armstrongs tourstrateeg Johan Bruyneel, masseuse Emma O’ Reilly, die Armstrong als eerste van dopinggebruik beschuldigde en journalist David Walsh die acht jaar lang als een bloedhond achter Armstrong aan zat; ze komen allemaal voorbij.

Muzikaal leunt Lance op Americana. Een blues klinkt als basis voor The Beast waarin Lance zingt hoe kanker bezit van zijn lichaam heeft genomen en weemoedige country in het duet Cancer Made Bird tussen Lance en Johan Bruyneel. Het is het muzikale palet dat Roy ook voor zijn vorige albums gebruikte.

Verteller

JW Roy: ‘Normaal ligt er eerst de muziek en wordt vervolgens aan de teksten gewerkt maar Bert was zo productief in zijn enthousiasme dat ik in een paar weken al zes teksten in mijn mailbox had. Die waren wel eens aan de lange kant.’

Wagendorp: ‘Sommige van die songs zouden zonder ingrijpen epische Paradise-By-The-Dashboard-Light-proporties krijgen. Hier en daar moest er wel wat verdicht worden. Tegelijk wil je de essentie en de informatie behouden .’

Daarvoor bood de verteller uitkomst. Wagendorp heeft er een barman voor gebruikt, ‘want ik wilde iemand die van de buitenkant naar het gedoe kijkt en zo afstand schept. Als je het een journalist laat doen, sluipt er al snel een moraliserend toontje in. En er is in dat hele drama al zo moraliserend opgetreden door Jan en alleman. Armstrong werd op een gegeven moment de verpersoonlijking van het kwaad terwijl hij eigenlijk niet meer was dan een symbool van de wielrennerij, een exponent van hoe die sport in elkaar zat.’

Afgeslacht

Wagendorp, die al eerder stelde dat de wielrennerij op zijn eerlijkst is als iedereen doping gebruikt, heeft zich ‘enorm geërgerd’ aan hoe Armstrong werd afgeslacht door de media toen hij uiteindelijk had bekend. ‘Sportjournalisten stonden te juichen bij elke zege terwijl ze wisten dat er iets behoorlijk fout zat in de wielrennerij. Toen vond ik het, en nu nog, te gemakkelijk om één sporter eruit te pikken die moet hangen, zelfs bij een figuur zo onsympathiek als Lance Armstong.’ Volgens Roy werd Armstrong de zondebok voor de hele wielersport. Iemand die aan het kruis moest worden genageld.

Lance Armstrong als dianegatief van de martelaar? Dan is het niet zo gek dat er ook inhoudelijk gelijkenissen zijn tussen het muziektheater Lance en het oratorium der oratoria: de Matthaüs Passion. Er is een verlosser van de wielrennerij, er is trouw, en er is verraad. Het nummer The Loyal Lieutenant heeft zelfs een letterlijke verwijzing naar de haan die drie keer kraait als Petrus Jezus ontkent. Hier is het ploeggenoot George Hincapie, Armstrongs trouwste discipel, die, als Petrus en Judas tegelijk, onder druk Armstrong verraadt en Lance erbij lapt bij de FBI.

Of Wagendorp met met zijn rockopera ook begrip probeert te kweken voor Armstrong?

‘Misschien wel. Ik probeer in ieder geval te schetsen hoe je als individu in zo’n systeem terechtkomt waarin je de keuze krijgt: blijf ik trouw aan mijn principes met als gevolg dat ik binnen de kortste keren vergeten ben; of doe ik wat iedereen doet en maak ik een kans op glorie?’

Tuurlijk, er zijn ook wielrenners geweest die niet meegingen met die epo-toestand. Tuurlijk waren er die moreel veel hoogstaander waren maar over hen hoor je niets meer. Daar schrijf je ook geen verhaal over. Wagendorp: ‘Je had die Fransman die het heel erg uitdroeg dat hij niets gebruikte die…kom hoe heet die ook al weer? Ik kom er later wel op.’

Diverse artiesten – Lance The Rockopera (Excelsior). Lance The Rockopera werd 15/4 en 16/4 opgevoerd in de Verkadefabriek in Den Bosch onder de titel St Willebrordsessies II – Lance – The Rise and Fall.