Is Van Klaverweijdeweg in Hoogmade vernoemd naar grof-gebekte oplichter?

Het lijkt er op dat de (voormalige) gemeente Woubrugge een weg in Hoogmade ‘per ongeluk’ heeft vernoemd naar een grof-gebekte oplichter. De intentie was in 1946 weliswaar de straat te vernoemen naar de rentmeester van de Heerlijkheid Hoogmade, notaris mr. C. H. P. Klaverwijden, maar door een foute spelling kwam op de straatnaambordjes in feite de naam van deze kleine boef terecht, die leefde in de achttiende eeuw. In de geschiedenis van Hoogmade is er geen andere die de naam Klaverweijde draagt.

En ‘fout’ is eigenlijk zwak uitgedrukt. Het is gewoon een blunder, want in het archief van de gemeente Woubrugge moeten zich talloze brieven en documenten bevinden (echt honderden) waarop de naam van rentmeester Klaverwijden staat, al was het maar omdat de Heerlijkheid Hoogmade (Erven Sprongh) toen bijna alle grond bezat – en thans nog veel grond bezit – in dat dorp (feitelijk in de Hoogmadese polder). Bijna alle gebouwen stonden op grond in erfpacht van de ‘Heer van Hoogmade’. Elke verandering in het dorp (verkoop onroerend goed, aanleg wegen, bruggen, waterleiding, elektriciteit, etc.) moest met de Heerlijkheid worden overlegd.

Bovendien was deze notaris Klaverwijden zo bekend dat er tal van publicaties in dagbladen stonden, maar ook in het gezaghebbende Leids Jaarboekje van de Vereeniging Oud Leiden, waarin in 1920 (ook al eerder in 1916) na het overlijden van Klaverwijden in 1919 een zeer uitgebreid curriculum over hem te lezen is. Allemaal informatie die voor ambtenarij en bestuurders van de gemeente toen al gemakkelijk toegankelijk was.

Gemeente negeert fout

Notaris mr. C. H. P. Klaverwijden, naar wie de weg in Hoogmade feitelijk is vernoemd, maar van wie de naam zo is verbasterd dat die lijkt op die van een grofgebekte oplichter uit Hoogmade.

En dat er sinds 1946 – het jaar waarin ook het dorp Hoogmade straatnamen kreeg – kennelijk niemand er maar even bij heeft stil gestaan dat er een blunder was begaan, blijkt toch iets anders te liggen. Lokaal historicus Hans van der Wereld, gevraagd naar deze Woubrugse misser, zegt dat hij bij herhaling ‘Woubrugge’ er per brief en per email op heeft gewezen dat de naam niet correct is geschreven: ,,Het is gewoon Klaverwijden, op de straatnaambordjes hartstikke fout geschreven en iemand heeft er ook nog onterecht ‘Van’ voor gezet”.

Ook de rechtsopvolgers van de gemeente Woubrugge (Jacobswoude, sinds 2009 Kaag en Braassem) heeft hij gewezen op deze misstap, ,,maar het lijkt echt helemaal niemand te interesseren; ik heb mijn missie gestaakt.”

Van der Wereld heeft in verband met deze kwestie geprobeerd uit te zoeken waar het mis is gegaan. ,,Dat begint waarschijnlijk bij de ambtelijke voorbereiding van het raadsbesluit. Uit de raadsnotulen blijkt dat er geen enkele discussie is geweest over de straatnamen; het was een hamerstuk.” En niet alleen de naamgeving Van Klaverweijdeweg is een voorbeeld van grove slordigheid, ook bij de naamgeving van de Theo Bosmanlaan ging het fout. In de onderregel van Theo Bosmanlaan staat aangegeven dat de beste man leefde van 1883-1958; helaas fout, want hij overleed reeds in 1953! De reactie van de gemeente toen, aldus Hans van der Wereld: ,,We veranderen dat wel als het straatnaambordje vervangen moet worden”.

Kennelijk hebben nabestaanden ook nooit aan de bel getrokken. De Klaverwijdens waren generatie op generatie notaris. Dat begon met de overgrootvader en grootvader van mr. Cornelius Hermanus Petrus Klaverwijden (Leiden 1844-Leiden 1919), die beiden waren gestationeerd in Zoeterwoude. Zijn vader J. L. Klaverwijden werd tot notaris in Leiden benoemd. Notaris C. H. P. Klaverwijden studeerde in Leiden, en deed in 1870 met succes het examen als kandidaat-notaris. Na zijn promotie vestigde hij zich als advocaat en procureur te Leiden.

Hij was 38 jaar ambtenaar/rentmeester van de ‘Heerlijkheid Hoogmade’, ruim 30 jaar regent van het r. k. Weeshuis en beheerde te Leiden de hofjes ‘St. Jacob’ en ‘Salvator’ en uiteraard het H. Geesthofje (verbonden aan de Heerlijkheid), was plaatsvervangend kantonrechter, commissaris van de ‘Leidsche Spaarbank’, en Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Waarom zo respectloos met zijn nagedachtenis en van diens familie ook nu nog door ambtenaren/bestuurders wordt omgesprongen, is een volstrekt raadsel.

Zelfs de opvolger van Klaverwijden (als rentmeester), mr. A. J. Sormani, nota bene ook nog diens schoonzoon, liet de boel onopgemerkt voorbijgaan. Het is misschien niet zo heel gek dat nabestaanden niet hebben gereageerd op de naam van deze straat (Van Klaverweijdeweg) die zo verbasterd is dat je wellicht niet op het idee komt dat het om je eigen familie Klaverwijden gaat.

Op het straatnaambordje is ook niet aangegeven om welke Van Klaverweijde het gaat. Een onderregel (1844-1919, Notaris en rentmeester van de Heerlijkheid Hoogmade) met vermelding van titel en voorletters (Mr. C. H. P.) had snel duidelijk gemaakt om wie het heel specifiek gaat en waarom een straat naar iemand (fout) is vernoemd.

Kneuterig houding ‘Van Hemssen’

Zelfs de lokale historische vereniging ‘Van Hemessen’ constateert in haar lijfblad ‘De Jacobsladder’ in 2008 in een artikel dat de straatnaam lijkt (ze vergat kennelijk voor het gemak eventjes dat er op het straatnaambordje ook nog ‘Van’ stond voor Klaverweijde) op die van de grofgebekte Hoogmadese oplichter. Toen de schrijfster van het artikel (Rie Kammeraat) in de criminele geschiedenis van Hoogmade de naam Klaverweijde tegenkwam, dacht ze direct: ,,Dat is aardig, een stuk over de man die door Hoogmadenaren zo geacht werd, dat een belangrijke weg naar hem vernoemd werd. En toch een crimineel. Maar zo was het niet. De Van Klaverweijdeweg is (hoewel de huidige schrijfwijze anders doet vermoeden) vernoemd naar twee Leidse notarissen die Klaverwijden heetten”.

Nogal kneuterig vind ik, omdat je toch juist van een lokale ‘historische’ vereniging mag verwachten dat ze ingrijpt om zo’n misser recht te zetten; de zaak aankaart bij het gemeentebestuur. En de misplaatste suggestie dat de weg is vernoemd naar twee notarissen Klaverwijden! Onzin, de vader van C. H. P. had nagenoeg niets met Hoogmade, buiten wellicht incidenteel een (gedwongen) verkoping of veiling in dat dorp van een boerderij of woonhuis.

Grofgebekte oplichter

En wie was nou die Pieter Willemsz. Klaverweijde? Hij werd oktober 1698 in Lisse geboren. Hij verhuisde, drie jaar oud, naar Esselijkerwoude (vlakbij Hoogmade) waar hij in 1733 trouwde met Marijtje Tijssen Hofdijk uit Hoogmade. Zij kregen 6 kinderen, Marijtje overlijdt in 1745. Er gaat kennelijk iets mis met de erfenis; het lijkt er op dat Pieter bezittingen toebehorend aan de familie van zijn vrouw heeft vervreemd en verkocht.

Op een veiling van (in opdracht van familie van Marijtje) roerende goederen uit het bezit van zijn vrouw, gaat hij helemaal uit zijn dak. Hij scheldt de broer van zijn overleden vrouw de huid vol, alsmede de schout van Hoogmade, l’Ange (tevens notaris te Leiden), want die komen alleen maar geld halen ten koste van het gezin: ,,Ik scheijt in jou. (…) als je godomen niet maakt dat je morgen avond gedaan hebt, zal ik tonen of ik niets te zeggen heb, en sal je alegaars voor de kont schoppen.”

Met name l’Ange voelt zich zwaar beledigd, maar ook broer Tijssen neemt deze laster niet en samen eisen zij herstel van hun goede naam en compensatie; Pieter moet zijn woorden terug nemen. Pieter verliest de zaak en moet openlijk verklaren dat hij de schout kent als een eerlijk man. Ten behoeve van de gereformeerde armen (nota bene Pieter is katholiek, nagenoeg heel Hoogmade ook) in het dorp moet hij ook nog 200 zilveren ducatores (munt ter waarde van indertijd circa 3 gulden) betalen.

Op 2 juli 1746 tekent hij een verklaring waarin hij respect betoont en excuses aanbiedt. Die worden geaccepteerd en de ‘boete’ wordt teruggebracht tot een gouden dukaat (alweer voor de gereformeerde armen), en hij wordt veroordeeld tot advocaatskosten van zijn zwager groot 56 gulden, 12 stuivers en 8 penningen, en 31 gulden, 12 stuivers en 14 penningen aan proceskosten.

Maar Pieter blijkt met de noorderzon vertrokken. De rekeningen worden nooit betaald.

(voor het gehele verhaal over deze Pieter Klaverweijdeweg , raadplege ‘De Jacobsladder’ uit 2008)

Bronnen: Delper krantenoverzicht, Leids Jaarboekje 1920, De Jacobsladder 2008; alle bronnen via internet toegankelijk.