Grillige politiek sust haar slechte geweten met zinloze maatregelen tegen roken

Nee, onze jeugd mag niet meer in de verleiding worden gebracht om tabak te kopen.Vandaar dat nu in alle supermarkten de rookwaar achter luiken en deuren is verdwenen. En onze vaak prachtige ouderwetse, antieke tabakszaken in de stad Leiden hebben hun etalages moeten ontdoen van elke verwijzing naar roken. Maar volop gokken kan gewoon wel in tabakszaken. En, hoe bijzonder, waterpijpen mogen wel openlijk in het zicht staan, zelfs in de etalage.

Vanaf de buitenkant van de winkel, zo heeft de Rijksoverheid sedert 1 januari van dit jaar besloten, mag niemand kunnen zien dat er binnen rookwaren worden verkocht. In winkels met grote, hoge raampartijen waren ze dan ook gedwongen tabaksartikelen op de hoogste planken uit het zicht te verplaatsen of om gedeelten van ramen dicht te plakken/af te dekken

Verkoop van frisdranken, zoetwaren, weekbladen of puzzelboekjes; het is allemaal taboe. Je zal maar trek hebben in een chocolade reep; bloedlink om dan in een tabakswinkel ineens al die ‘heerlijke’ rookwaar te kunnen zien, waardoor je ‘natuurlijk’ in de verleiding komt ineens te gaan roken. Levensgevaarlijk!

Het Eerste Valutahuis, de tabakszaak van de familie Terhaar in de Haarlemmerstraat: reclame voor staatsloten in de etalage, en verder alleen nog krantenverkoop.

En als het over gokken gaat word ik achterdochtig. Want het rijk heeft profijt van gokken; hoe meer gokkers, des te beter voor de staatsruif. De Nederlandse Loterij (o.m. krasloten, staatsloten, lotto, toto) zet paar jaar circa 1.3 miljard (cijfers 2019) om, waarvan 900 miljoen (inclusief kans spelbelasting) wordt uitgekeerd aan ‘prijzengeld’. Naar goede doelen, vooral ten bate van NOC-NSF en 76 (!) sportbonden (bijna 50 miljoen p/j), gaat totaal ruim  70 miljoen, maar bijna 174 miljoen (incluis kans- spelbelasting) gaat naar de Nederlandse staat.

Hoewel er mijns inziens nooit goed, systematisch en frequent onderzoek is gedaan naar de mate van verslaving, blijkt uit relatief oud onderzoek (2016 en ouder) van de Jellinek Kliniek onder meer dat er 79.000 gokverslaafden zijn (en ook bijna evenveel risicoverslaafden), waarvan ruim 2100 in behandeling. Vooral jongeren (16-20) hebben grote kans verslaafd te raken aan (vooral illegale) gokspelletjes op internet (meestal jongens die pokeren). Daar kan de overheid niks tegen doen; althans doet er niks tegen.

Vanaf oktober 2021 kunnen commerciële bedrijven vergunning (onder ‘strenge’ voorwaarden natuurlijk, sic) krijgen (kopen?) bij de staat, en die bedrijven zijn dan verplicht 29 procent kansspelbelasting te betalen. Zo typisch Nederlands: je weet dat daardoor de gokproblemen toe zullen nemen, maar je sust je geweten met het feit dat het alleen mag onder ‘strenge voorwaarden’ waarop – ook zo Nederlands – niet of nauwelijks wordt gecontroleerd, ergo: alles klopt in ons land altijd op papier, maar het ontbreekt aan goed toezicht en controle. Die werkt alleen maar in ons land als de staatscomputer dat zegt (belasting, toeslagen). En dan kun je ook met één druk op de knop iedereen die ook maar een klein foutje maakt criminaliseren. Helaas, overheid, met bestrijding van verslavingen werkt dat niet!

De etalage van de tabakszaak aan de Mare; prachtige waterpijpen in soorten en maten.

En hoe zit het met de rookverslaving? Roken is hartstikke stom en veroorzaakt de meest vreselijke kankers. Het is als met veel verslavingen; je begint eraan, steekt er is eentje op tijdens een feestje, je kunt het meestal jaren doen – verslaafd raken – voordat het lijf (en brein) beginnen af te brokkelen. Jellinek ’telde’ een aantal jaren geleden 539.000 tabaks-verslaafden, waarvan 800 in behandeling, het minste aantal behandelingen van alle verslavingen (zie onderstaand staatje waaruit blijkt dat medicijn-verslaving het ‘grootste’ probleem is).

Want dat is een groot voordeel van roken: als je een beetje rekening houdt met anderen (alleen roken in de tuin, in de deuropening, op de wc, in speciale rooksalons, je eigen kamer/kantoor, etc), ben je – in tegenstelling tot veel andere verslavingen die tot grote gedragsveranderingen (agressie bv.) tamelijk onschuldig voor de omgeving. Dat is ook het mooie van roken, zo heerlijk individueel genieten meestal, met een groot risico er later in je eentje heel ‘stilletjes’ aan dood te gaan.

En hoe zinvol treedt die overheid nou op tegen roken door heel langzaam die kleine tabakswinkeltjes de strot door te snijden? Het soort middenstand dat het assortiment in de loop der jaren moest uitbreiden naarmate er steeds minder viel te verdienen (minder rokers; ongeveer 18 procent rookt, grofweg 3 miljoen mensen) op tabak met kranten (al heel lang), weekbladen en glossy’s, puzzelboekjes, zoetwaren, frisdrank en loterijen. Allemaal bedrijfsactiviteiten met een marginale winstmarge, maar die bij elkaar opgeteld nog een dun belegde boterham opleveren.

Maar bijvoorbeeld ingrijpen bij coffeeshops waar juist de jeugd hasj en wiet leert roken verwerkt met shag? Bijna een kwart van de 18- en 19-jarigen rookt geregeld een joint en moet daarvoor shag elders kopen: bij de kleine tabakszaken en supermarkten (die supermarkten zullen uiteindelijk ‘alleenverkoper’ worden). En het roken van joints begint meestal bij 15- en 16-jarigen. Natuurlijk, je mag pas met 18 naar de coffeeshops, maar daarop wordt nauwelijks gecontroleerd; alleen als je de pech hebt als de shop in de buurt is van een school, want dan loop je het risico dat die ‘halve’ politieman (m/v) langskomt als zijn stuwmuur aan overuren (ergens eind 2025?) is weggewerkt.

En als stimulans om te roken geldt zeker dat in de tabakszaak de waterpijp dus als prikkelende uitdaging in de etalage staat. En dat straks kinderen aan hun papa vragen in de supermarkt: ,,Papa, wat staat er toch achter die luiken? Als die al niet net opengaan omdat een andere klant rookwaar koopt. En straks ook de naam van de tabakswinkel, indien die verwijst naar roken, van de gevels halen?

Zie hier onze grillige, impulsieve politiek die weer eens regeltjes heeft bedacht, kennelijk voor de eigen gemoedsrust, maar niks oplost.

Overzicht verslavingen Jellinek Kliniek 2016.

Bronnen: site Nederlandse Loterijen, Jellinek Kliniek, internet.