De verplichte energietransitie die voelt als overheidsterreur

Ik moet toegeven dat ik niet veel begrijp – technisch noch organisatorisch – van de energietransitie. Sinds kort verdiep ik mij in maatregelen die ik in ons oude huis (in circa 1700 gebouwd op de oude vestingsmuur; twee wevershuisjes die in de jaren zestig van de vorige eeuw zijn verheeld) kan nemen om van het gas af te geraken. Ik werd door ‘Winst uit je woning’ daartoe uitgenodigd. Dat is een club die samenwerkt met onder meer de gemeente Leiden, en helpt met advies en subsidie-aanvragen.

Heel Nederland praat zo langzamerhand over warmtepompen. Ik heb daar dus absoluut geen verstand van. Daarom heb ik mijn oor eens te luisteren gelegd bij familie en vrienden die daarover reeds beschikken. Het resultaat valt mij bitter tegen. Alleen de mensen met de goede omstandigheden (die een jonge woning met goede isolatie, vloerverwarming of open radiatoren hebben) zijn redelijk tevreden. Redelijk slechts, want een aantal van hen vindt dat het huis nooit meer zo behaaglijk warm wordt als ‘vroeger’.

Een enkeling heeft daarom zelfs een extra elektrisch kacheltje aangeschaft ter ondersteuning! De meeste(gesloten) radiatoren zijn volgens mijn verwarmingsadviseur niet geschikt om het gewenste effect met een warmtepomp te bereiken. Bovendien duurt het volgens mijn bronnen echt uren voordat zo’n pomp de temperatuur op een hogere stand heeft gebracht.

Er is inmiddels een soort gekte en wildgroei ontstaan over warmtepompen. Wie via internet advies en prijzen voor warmtepompen vraagt, krijgt ongezien advies. Er wordt nergens naar gevraagd. Terwijl de meeste huizen van vóór 2000 echt ongeschikt zijn omdat die niet of onvoldoende zijn geïsoleerd (vloeren, muren, dak en bijvoorbeeld HR++ glas). Een warmtepomp is pas het laatste dat je doet nadat je huis perfect, maar dan ook écht perfect is geïsoleerd.

Warmtepompen zijn trouwens grote energievreters zijn. Indien ik een warmtepomp laat plaatsen, gaat mijn stroomverbruik met 4500 kWu omhoog ofwel meer dan tweemaal mijn huidige jaarverbruik. Stroom is nu dankzij een jaarlijkse subsidie (2024: 660 euro) redelijk betaalbaar. Maar zodra die wegvalt – en dat gaat natuurlijk gebeuren – bedraagt de stroomrekening voor mijn woning mét warmtepomp ook iets van ruim 200 euro per maand in 2030, schat ik. Energie is en blijft een melkkoe van de regering. Kijk maar eens hoe makkelijk de belasting op de gasprijs de afgelopen jaren is verhoogd, onder het mom ons te stimuleren over te stappen op stroom. Ondanks de subsidie op stroom betalen de meeste mensen in totaliteit nu maandelijks veel meer voor onze energie. Voor de gemeenten zijn die energiemaatregelen trouwens ook prettig, want een goed geïsoleerde woning met warmtepomp is meer waard, dus heeft een hogere WOZ-waarde.

Wat ik geenszins begrijp is dat aan het plaatsen van warmtepompen en de aanschaf van elektrische auto’s geen limiet wordt gesteld. Dat de overheid welhaast van de daken schreeuwt dat burgers die moeten aanschaffen. Ze kosten mega-veel stroom, terwijl op andere plekken in ons land er een groot tekort is aan elektriciteit. Zodanig zelfs dat woonhuizen en bedrijven soms jaren moeten wachten op aansluiting op het net. Hoe valt dat met elkaar te rijmen? Ons stroomnet is hopeloos verouderd, ontoereikend en achterhaald. Alweer bedankt mijnheer Rutte (sic)!

En waarom ineens al die drukte en die krampachtige haast? Het tekort aan aardgas in verband met sluiting van velden in Groningen en de weigering in verband met de oorlog in Oekraïne nog langer gas te kopen van Rusland, kon immers ruimschoots worden opgevangen. We kochten volop gas in buurlanden en importeerde scheepsladingen vloeibaar gas (lng) via terminals in Rotterdam en de met spoed gebouwde terminals in Eemshaven. Duurder gas weliswaar, dat afkomstig is uit onder meer de Verenigde Staten, maar nota bene ook nog steeds uit Rusland! Nederland heeft de aankoop van aardgas via pijpleidingen met dat land weliswaar afgebouwd, maar is nog jaren verplicht via een contract met het Franse energiebedrijf Total (bron Bloomberg) – dat een deal met Rusland sloot ruim voor de oorlog in Oekraïne – lng af te nemen. In 2023 ging het om 1 miljard kubieke meter lng. Het totaalgebruik in Nederland was in 2022 ruim 31 miljard kuub.

Er zijn nog andere signalen die mij somber stemmen over de haalbaarheid van de energietransitie. Zo kondigde Eneco deze week aan af te zien van de bouw van windmolens 60 kilometer in zee ter hoogte van IJmuiden. Het bedrijf voorziet enorme kostenstijgingen die een ‘gezonde’ exploitatie in de weg zitten, niet in de laatste plaats veroorzaakt door een begerige rijksoverheid die 33 miljard euro verwacht binnen te slepen met de veiling van ‘wingebieden’. In Rotterdam stopte een woningbouwvereniging met de aanleg van stadsverwarming eveneens vanwege aanhoudende kostenstijgingen, waardoor energie duurder dreigde te worden dan aardgas. En ook bijzonder in dit verband is dat de regering miljarden wil pompen in omzetting van smeltovens bij Hoogovens van steenkool op aardgas. Hoezo van het aardgas af?

En dan speelt op de achtergrond bij mij nog zoiets als de verdere uitputting van schaarse (moeilijk verkrijgbare) aardse bronnen, bijvoorbeeld voor accu’s (lithium). Inmiddels ook een politiek item geworden omdat de grondstoffen die zo noodzakelijk zijn voor de energietransitie slechts in een beperkt aantal (soms dictatoriale) landen kan worden gewonnen. Maar over een paar jaar is die vraag zo verschrikkelijk  groot, dat ik aan die voorraad lithium ook een eind komt.

Van een ding ben ik overtuigd. Wat er ook gebeurt, welke besluiten er worden genomen; energie is en wordt onbetaalbaar evenals de aanschaf van voorzieningen om energiegebruik te beperken/te veranderen. Ja, sommige dingen MOETEN gebeuren en SNEL voor de toekomst van de mensheid (over dat nut wil ik in filosofische zin ook best nog wel eens een boom opzetten!). Er is een soort hitsigheid ontstaan waarvan ik het gevoel heb dat zaken niet goed zijn doordacht. Het voelt alsof de realiteit ondergeschikt is gemaakt aan politieke ideologie. Het neigt naar haastige opdringerigheid, naar een grillige en drammerige overheid die jaren te weinig heeft gedaan, geen visie heeft ontwikkeld. Het voelt aan als terreur. Rutte, opnieuw bedankt daarvoor (sic). 

De maatregelen die ik ga nemen in ons oude huis zijn: dakisolatie en waarschijnlijk vervanging van al het glas, alhoewel ik dat nog even in beraad houd want het gaat om een smekker van een kostenpost van bijna 9000 euro. Nee, ik neem geen warmtepomp. Ik hoop dat er iets beters en energiezuinigers daarvoor in de plaats komt. Ik wacht bijvoorbeeld ook op betaalbare opslagmogelijkheid voor de zonnestroom van mijn panelen. Hoewel ook ik benauwd ben dat mijn energieleverancier straks de terug geleverde stroom gaat belasten, neem ik er toch een paar bij, vooral omdat die klus gelijk wordt gedaan met vervanging van mijn meterkast.