De nazaten van de Hoogmadese George van Tol in noord-Limburg

Georgius Petrus van Tol (Hoogmade 22-01-1891 – |Gennep 21-08-1939). Naar verluidt een zelfportret.

door Ton van der Plas

Niet de gewoonte om een gastschrijver op dit medium te plaatsen. Voor deze keer maak ik een uitzondering voor mijn stiefneef Ton. Wij delen iets gemeenschappelijks: mijn stiefvader Siem van Tol (Hoogmade) en zijn moeder Flora van der Plas-van Tol (Noordwijk) waren broer en zus.

In het najaar van 2022 zijn onze tantes Bep van der Laan-van Tol (92 jaar, Hoogmade) en Alie van der Geest-van Tol (103 jaar, Albuquerque, New Mexico) ons ontvallen. De laatste familieleden van een generatie. Tenminste, het is maar hoe breed je de familie wil trekken.

Nu blijkt uit de overlevering dat er in het verleden regelmatig familiebezoekjes naar Limburg werden afgelegd door mijn ouders, ooms en tantes. De aandacht hiervoor werd groter toen nicht Corrie Rice Langeslag (haar moeder was Mien van Tol, zus van mijn moeder) ons berichtte dat zij onlangs een bezoekje had gebracht aan Rika ten Haaf– (jawel) van Tol.

Rika is de dochter van George van Tol, broer van onze grootvader Jaap van Tol (Vissersweg 14, Hoogmade). Om de verhuizing naar Limburg te begrijpen is wat meer achtergrond nodig. George werd geboren op 22-1-1891 op de boerderij Frederikskade 2 te Hoogmade in een gezin van 8 kinderen, onder wie één meisje. Hij was de vierde zoon en huwde in 1919 met Agatha Henrica Visser uit Leimuiden en was op dat moment tuinder in de Frederikspolder (op het land van zijn ouders), naast de in de jaren vijftig uitgebrande Freekmolen, op de kadastrale percelen 626 en 627. 

De kinderen van George van Tol en Agatha Visser: (vlnr) Gerrit, Corrie, Mien, Rika, Ada, Rie en Wil. Deze foto is genomen in 1935 in Aarlanderveen.

Rika van Tol (weduwe van Jacobus ten Haaf), jongste dochter van Georgius en Agatha van Tol, op 15 december 90 jaar geworden.

Uit dat huwelijk werden in Hoogmade 5 kinderen geboren: Gerard, Gerarda, Rie, Mien en Corrie. Rie is op 3-jarige leeftijd verdronken. De familie woonde op het adres dat later werd aangeduid als Kerkstraat 18 (toen B 318), de woning recht tegenover de toenmalige kruidenier Piet Witteman (thans Plein geheten). In 1927 vertrok de familie naar een boerderij te Aarlanderveen, waar nog 4 kinderen werden geboren te weten: Wil, Ria, Leo en Rika.

De trouwfoto van Hendrika (Rika) van Tol met Jacobus ten Haaf op 27 juli 1962.

De zwager van George, Arie de Vette, getrouwd met zijn zus Mien, deed in zijn vrije tijd aan de jacht. Hij kwam bij toeval Alfons Peters tegen, die jachtopziener was in dienst van graaf van Schimmelpennick, eigenaar van het Genneperhuis te Gennep, en die grote landerijen bezat in de regio Noord-Limburg nabij de Duitse grens. 

Aldaar was behoefte aan hardwerkende boeren en werd George gevraagd. De boerderij in Aarlanderveen werd verkocht en met een deel van de opbrengst werd 20 hectare land van de graaf gekocht. In 1938 verhuisde de gehele familie tijdelijk naar de Zandstraat in Gennep (L), het ouderlijk huis van de familie Peters (de jachtopziener), waar later slagerij Noy werd gevestigd. Alleen hier al werden 30 koeien en een paard gehouden. 

Kort erna op 24 januari 1939 overleed moeder Agatha op 48-jarige leeftijd . In de tussentijd werd de boerderij ‘de Theresahoeve’ (genoemd naar Peters vrouw Theresa Hafmans) in de Maaskemp gebouwd, waarvoor de eerste steen door Rika werd gelegd op 10 mei 1940. Dit moet naar horen zeggen een behoorlijke boerderij zijn geweest. Nog eens twintig hectare nam George in pacht van de familie Peters-Hafmans. Op 23-jarige leeftijd overleed de oudste zoon Gerard door bloedvergiftiging. 

Leo, George en Wil van Tol. De dames rechts op de foto zijn Rika, Ria en Corrie van Tol. Deze foto is genomen in Gennep in 1952.

Opvolgers Wil en Leo werkten op de boerderij tot op hoge leeftijd. De 5 zussen huwden in Gennep; Gerarda met Anton Hopman, Mien met Jan Geurts, Corrie met Jan Deenen, Rie met Jan Nagels en Rika met Jacob ten Haaf. Corrie had samen haar man een chauffeurscafé in Heyen. Jan Deenen is in 1962 gestorven toen ze pas 3 jaar (in gemeenschap van goederen getrouwd) waren. Dus dat café werd van haar. Na de aanleg van de rondweg om Gennep in 1977 liep de omzet terug, gewoon doordat er geen verkeer meer langskwam. Eind jaren negentig is het café verkocht en kocht Corrie een huis aan de Julianalaan 29 in Gennep. En na haar in 2010 erfde tante Rika dat huis (zie noot onderaan).

George van Tol met zijn vrouw Agatha in Aarlanderveen, ergens in de jaren dertig van de vorige eeuw.

Op de bonnefooi zijn op 30 september 2022  Ton van der Plas en Corrie Rice richting Ottersum gereden. Eerst een bezoek aan Rika zelf, onaangekondigd, en we troffen haar na haar vaste  ochtendwandeling aan. Wij werden in de tussentijd bediend met een kopje koffie door de Slowaakse, duitstalige thuiszorgmedewerkster. Een fijn gesprek met Rika volgde. Afgelopen week was ze 90 jaar geworden. In haar gerimpeld gezicht herkenden we een echte Van Tol*. Corrie was voor Rika geen vreemde; in haar jonge jaren werd er regelmatig gelogeerd in Limburg. Rika noemt Corrie per ongeluk ook nog wel eens Mien, de naam van haar moeder Mien van Tol. Daarna is een bezoek gebracht aan ‘achterneef’ Jan Geurts, die samen met zijn vrouw een heuse familiecamping runt in het buitengebied van Gennep.

Inmiddels zijn al deze familieleden door de jaren heen overleden. Na het overlijden van Leo en Wil is er nog enig gesteggel geweest over de erfenis maar zoals een goed familie betaamt is dat weer redelijk goed gekomen. 

Op deze wijze blijven we de familie Van Tol volgen.

Geraadpleegde bron: Familieregister Van Tol Hoogmade

*  In de bankencrisis van 2008 daalde de waarde van woonhuizen flink. Zelfs onder de waarde van een erfbelasting. Dat kan bij een erfenis wel eens verkeerd uitvallen. Tijdens een uitzending van 2 Vandaag begin 2010 werd een oud echtpaar uit Limburg geïnterviewd. Zij erfde het huis van de buren (naar thans bleek, haar zus) dat een woz-waarde had van € 169.000. Zich niet bewust van de gevolgen hadden zij het huis verkocht voor de bodemwaarde in die tijd van € 75.000. Echter nadien viel er een aanslag erfbelasting op de mat van 40% ofwel € 68.000, per saldo bleef er dus maar weinig over. Dit was landelijk nieuws en trok mijn aandacht. En inderdaad in het gezicht herkende we dat van een Van Tol. Later kwam de ondertiteling erbij en werd daar de naam Van Haaf-van Tol genoemd. Zeker weten, dat is familie, was de reactie. Navraag bij nicht Corrie bleek bevestigend.

Getekend december 2022