Beresteyn, een van de laatste klein-seminaria

Beresteyn in Voorschoten was een van de laatste klein-seminaria in west-Nederland (in handen van regulieren = orden, nl. de Paters Montfortanen). Nadat het in 1970 internaat werd, vertrokken de jongens die zich ‘echt’ tot het priesterschap voelden geroepen (het waren er twee van de 70) naar elders. Mijn jeugdvriend Kees van Vliet (* Vlaardingen, 1955) ging naar het klein-seminarie van de Fathers van de Mill Hill in Hoorn (NH).

Later voltooide hij zijn priesterstudie aan het groot-seminarie Rolduc in Kerkrade (L), in 1974 gesticht door de conservatieve bisschop Gijsen, volgens het model van te Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965, dat op initiatief van paus Johannes 23ste werd gehouden). Rolduc bestaat nog steeds (anno 2017) en telde in 2015 een kleine 30 studenten.

Minder Latijn

De katholieke kerk liep na de Tweede Wereldoorlog ‘leeg’. Heel veel priesters/geestelijken (mannen vaak vanwege het celibaat) traden uit en met het Tweede Vaticaanse Concilie probeerde de clerus antwoorden te vinden, ontwikkelingen in te zetten om mensen opnieuw te ‘interesseren’ in het katholieke geloof. De bekendste uiterlijke veranderingen waren het terugdringen van het Latijn (voortaan eucharistievieringen in de moedertaal van het land) en de priester die voortaan naar de kerkbezoekers keek (met de rug naar het tabernakel).

De seculiere kleinseminaria van de bisdommen Noord- (Hageveld) en Zuid-Holland (Leeuwenhorst) waren in 1970 feitelijk ook al jaren verdwenen; eigenlijk was het nieuwe Leeuwenhorst veel te ambitieus opgezet omdat al langer de klad zat in het aantal priesterstudenten. Maar het nieuwe bisdom Rotterdam wilde ondanks die ontwikkeling na de splitsing van het bisdom Haarlem in 1956 toch per se een eigen klein-seminarie in Zuid-Holland, waarvoor in 1958 een lap grond in Noordwijkerhout werd aangekocht, ‘Leeuwenhorst’ genaamd, naar de verwoeste abdij die ooit in die omgeving heeft gestaan. In 1961 verhuisde een deel van de leraren en leerlingen en de subregent van het kleinseminarie Hageveld in Heemstede naar het veel te grote, dan geopende klein-seminarie in Zuid-Holland. Hageveld is vanaf 1965 geen klein-seminarie meer, maar internaat.

Luchtfoto van groot-seminarie Warmond genomen – schat ik – ergens eind jaren dertig.

In Warmond was van 1799 tot 1967 het groot-seminarie van het bisdom Haarlem en sinds 1956 ook van het in dat jaar ‘afgescheiden’ bisdom Rotterdam. Dit seminarie was het eerste rooms-katholieke seminarie in de noordelijke Nederlanden. Het seminariegebouw doet sins 1968 dienst als verzorgingstehuis, maar staat al een aantal jaren te koop.

Belazerd

Het complex Leeuwenhorst, thans congrescentrum, hotel en middelbare school, kon dankzij de financiële steun van gelovigen tot stand komen. In 1962 was het gebouwencomplex klaar. Het was toen verreweg het modernste seminariegebouw in Nederland. Reeds enkele jaren na de opening begon het leerlingenaantal echter al flink af te nemen. Na de omzetting van het gymnasium in een scholengemeenschap en na de openstelling voor niet-internen, bleef dit proces doorgaan. Andere maatregelen konden ook niet helpen en in 1971 werd tot verkoop besloten. In feite was Leeuwenhorst vanaf circa 1965 alleen in naam nog een klein-seminarie, zo vertelde mijn collega-journalist Ad van Kaam (1950-2015), die vanaf 1962 een aantal jaren daar student was.

Ik weet overigens ook nog dat mijn toenmalige schoonvader, bollenkweker J.L. de Ridder, uit Noordwijk-Binnen (overleden 1981, laatst gewoond hebbende Voorstraat 54), woest was dat het kleinseminarie zo snel sloot; hij vond het zonde van de centen die hij had geschonken; voelde zich belazerd.