Anno 1931: Nieuwbouw van kerk in Hoogmade mag niet teveel kosten

(Uit de Leidsch Courant van 12 maart 1931)

De vierde Juni van het jaar 1929 zal in de geschiedenis de Heerlijkheid Hoogmade gemerkt staan als een zware dag, de dag waarop de parochiekerk tot een ruïne instortte. Anderhalf jaar zijn sinds die droeve gebeurtenis verloopen, en nog steeds ligt de kerk in puin – een beeld van verwoesting en verlatenheid, herinnerend aan afbeeldingen van tot bouwvallen geschoten kerken in den wereldoorlog.

Wel werd een houten nood-kerkje opgericht, doch dit voldoet zoo weinig, dat dringend tot een nieuwbouw der parochiekerk moet worden overgegaan. Deze nieuwbouw is opgedragen aan de architecten, de heeren L en ir. Jan van der Laan, die het gepubliceerde ontwerp maakten, dat bereids door den Bisschop werd goedgekeurd.

De nieuwe kerk in Hoogmade, zoals afgebeeld in de Leidsche Courant van 10 maart 1931.

De architecten hebben allereerst een nauwgezet onderzoek ingesteld, of gedeeltelijke herbouw van de ingestorte kerk mogelijk was. Zooals men zich wellicht herinnert, was onmiddellijk na de instorting de fundeering reeds onderzocht om de oorzaak van het ongeval na te gaan. Gebleken is toen, dat de fundeering verkeerd was uitgevoerd. De kolommen van het bezweken gedeelte waren waren tusschen de heipalen doorgezakt.

Thans is ook gebleken, dat de fundeering van het gedeelte kerk, dat nog overeind staat, in een treurig stadium verkeert. Wat eerverleden jaar aan de linkerzijde is geschied, kan straks aan de rechterzijde plaats hebben. Het advies der architecten luidde daarom onomwonden: breek de kerk af een bouw een nieuwe!

De toren van de oude kerk echter is nog geheel intact gebleven. Ook hiervan zijn de fundeeringen onderzocht en onvoldoende bevonden, maar hier meende men met een versterking der fundamenten de toren te kunnen behouden. Hiermede is de stille hoop van alle Hoogmaders vervuld. De toren immers is de glorie van het dorp, door de rankheid en slankheid van de spits, die met een lengte van 50 Meter alle dorpen in de naaste omgeving overtreft. De architecten stonden dus voor de opgaaf: een nieuwe kerk te bouwen tegen de oude toren – aangezien herbouw van de kerk in den ouden vorm wegens de hooge kosten onmogelijk bleek.

Er komt dus een nieuwe, eenvoudige dorpskerk, tegen de bestaande toren aangebouwd. De fundamenten van de toren zullen verzwaard worden en de geheele toren zal omkleed worden met een steenen ,,mantel”, waardoor een architectonische aansluiting aan de kerk wordt verkregen. Dit heeft bovendien het voordeel, dat de toren voorzien wordt van spauwmuren, waardoor het hinderlijke ,,doorwateren” ondervangen wordt. Het aanzien van de toren zal bij deze omkleeding geheel gewijzigd worden. Met minimale kosten krijgt men door deze ommanteling een nieuwe toren bij de nieuwe kerk. Alleen de spits blijft behouden en zal – aangezien op deze achtkantige, steile toren, de onderhoudskosten voor de leibedekking aanzienlijk waren – met koperen platen worden bekleed.

Het personeel van aannemer Gijs Verbij dat zojuist (1929) de houten noodkerk heeft ‘opgeleverd’.

De oude, drie-beukige kerk wordt vervangen door één-beukige kerk (basilicavorm), welke inwendig 13 Meter breed, 13 Meter hoog en 37 Meter lang is. Het groote voordeel van zulk een één-beukige kerk is, dat geen kolommen het uitzicht hinderen. De kerk zal van binnen in geel metselwerk worden opgetrokken. Het dak wordt inwendig met hout bekleed; een z.g. ,,opengewerkte” kap.

Eenige versiering in de vorm van een tegel plaveisel of gebrandschilderde ramen kan, wegens de hooge kosten, nog niet worden aangebracht. De geheele kerk is, met het oog op de beschikbare middelen sober doch solide opgezet. De steen van de afbraak afkomstig, zal ook voor en nieuwbouw worden aangewend. De bestaande altaren, preekstoel enz. zullen ook in de nieuwe kerk worden geplaatst. Een goede gerieflijkheid voor de parochianen is echter, dat de kerk verwarmd zal worden voor welk doel een stookkelder met kolenberging wordt gebouwd.

Ook is een onderzoek ingesteld naar den toestand van de sacristie in de pastorie – hoewel het bouwsel daar evenmin gezond is – meenen de architecten dat met enkele restauraties kan worden volstaan.

Het is de bedoeling met de afbraak en nieuwbouw der kerk na Paschen te beginnen.